The Investigatory Powers Act - George Orwell's Nightmare (a slightly edited version was published in An tUltach December 2017)

Tá sé 32 bliain ó 1984, mar a raibh tromluí George Orwell le tarlú san úrscéal mór a scríobh sé, faire dá dhéanamh ar achan duinean t-am ar fad. Anois, tá gnéanna de tromluí an úrscéalaí le tarlú i Sasana.

De réir saothair Orwell, ba faoi deachtóireacht a bhí na rudaí seo le tarlú. Tá Pairlimint dhaonlathach na Breataine i ndiaidh reachtaíocht a rith a bhogfas muid roinnt céimeanna i dtreo sochmhaí den tsaghas sin. Ritheadh an Investigatory Powers Bill tríd Westminster. Beidh sé mar chuid den dlí faoin bhliain nua.

Mar iriseoir, agus mar chomhalta de Choiste Gnó Aontas Náisiúnta na nIriseoirí, cuireann an reachtaíocht seo an-imní ormsa agus ar an cheardchumann.

Tugtar a ‘snooper’s charter’ air. Ar ndóigh, is ar bhonn ‘slándála náisiúnta’ a ritheadh é. B’í Theresa May, agus í mar Home Secretary, a bhí ag cur an bhille chun cinn. Agus í ag labhairt sa Phairlimint Mí Márta, dúirt sí go raibh an dlí riachtanach chun deileáil leis an scéimhleoireacht. Cheana, dar léi, bhí GCHQ (Government Communicationa Headquarters i gCheltenham, atá freagrach as spiaireacht leictreonach) ábalta stop a chur le seacht gcinn de chomhcheilg scéimhleoireachta san 18 mí roimhe sin.

Bhí rialtas na Breataine ag cleachtadh spiaireachta ar bhonn forleathan ar an phobal i gcoitinne sa Tuaisceart le beagnach leath-chéad bliain anuas, siar ó thus na dTrioblóidí. Bhí seo beag beann ar an dlí, agus tugadh cead a gcinn do na fórsaí slándála.

Tá sochmhaí na Breataine ag bogadh sa treo céanna anois.

Tá impleachtaí agus contúirt ann d’iriseoirí ach go háirithe. Is minic daoine ‘ar an talamh’ den bharúil gur spiairí nó brathadóirí sinn. Ag an bhomaite, tá sé de chumhacht ag na péas griangraffanna agus fístéap a ghlac iriseoir a ghabháil, agus úsáid a bhaint as mar fianaise agus daoine dá n-imchúisiú sa chúirt. Tharla sin anseo sa Tuaisceart, nó gur baineadh úsáid as mar fhianaise le daoine a chiontú sna cúirteanna. Is cleachtas contúirteach é. Fágann sé gur ionsaíodh idir griangrafadóirí agus criúanna ceamara le linn ciréibí.

Ar a laghad go dtí seo, de réir reachtaíochta, bhí ar na péas dul chun na cúirte agus ordú a fháil ó breitheamh. Bhí iriseoirí ábalta cur ina éadán sa chúirt.

Ó thaobh nótaí, tá cúrsaí níos fearr ag iriseoirí. I 1999, rialaigh an tArd Chúirt i mBéal Feirste nach raibh iachall ar Ed Moloney nótaí a rinne sé ón mbrathadóir Dílseach Billy Stobie a thabhairt do na péas. I 2009, rialaigh an Chúirt céanna nach raibh ar Suzanne Breen ábhar a bhain le foinsí a thabhairt do na péas. Bhain an t-ábhar le marú beirt shaighdiúr i mBaile Aontrama, agus an Fíor-IRA ag glacadh freagrachta as an ionsaí. Rialaigh an Chúirt go mbeadh beatha Breen i mbaol ón bhFíor-IRA, agus go sárófaí a ceart do bheatha dá bhfaighfeadh na péas na nótaí.

Faoin reachtaíocht nua, ní gá fios a chur ar an iriseoir fiú go bhfuil ábhar dá lorg. Anois, is trí mheán na h-idirlíne a dhéanann iriseoirí a gcuid oibre. Beidh iachall ar an soláthraí idirlíne nó ríomh-phost an t-ábhar a chur ar fáil.

Dar leis an reachtaíocht nua, ní leatsa ábhar má cuireann tú tríd an idirlíon é, nó má tá sé dá choinneáil ar ‘néal’. Is leis an soláthraí an t-ábhar. Táimid ag caint ar ríomh-phostanna, glaochanna fón (ar ndóigh), doiciméidí, dialanna, leabhair teangmhála, pictiúirí, messaging chat logs, GPS location records, agus pasfhocail. Is sin beagnach achan saghas teilecumarsáide.

Tá, leis, iachall ar sholáthraí stair brábhsála achan úsáideora a choinneáil go ceann bliana.

Contúirt mhór leis seo ná go gcuirfeadh sé foinsí i mbaol, trí iad a aithint, agus iriseoirí i mbaol dá bharr. Ní bheadh seans ag an iriseoir diúltú an foinse a aithint. Is é an taiféad teilecumarsáide a dhéanfadh: sin an taifead den mhuintir go ndearna tú teangmháil leo.

Tá foinsí ann a bheadh i mbaol a mbáis dá gcuirfí a gcuid ainmeacha ar fáil. Sin an cás go háirithe le daoine a bhíonn ag labhairt faoi chúrsaí paramílíteacha, nó coirpeacha.

Leis, chun tuairisciú ceart a dhéanamh faoi go leoir gnéithe den tsaol, caithfidh iriseoirí labhairt le daoine nó gur paramílítigh iad, nó gur coirpigh iad. Níl dóigh ar bith eile ann chun tuairisciú a dhéanamh i ngo leoir pobail, Thuaidh agus Theas. Mar shampla, ní féidir tuairisciú a dhéanamh ar cheist na ndrugaí gan labhairt leis an dá dream. Agus is ceist é go bhfuil sé de dhualgas ar na meáin tuairisciú a dhéanamh air.

Dá mbeadh ar iriseoirí foinsí aithint, agus an t-ádh leo, ní labharfadh na foinsí leo níos mó. Muna mbeadh an t- ádh leis an iriseoir, bheadh an-bhaol fisiciúil ann.

Ní ar lucht na h-eite clé amháin atá imní. Tá na Coiméadaigh bean bean ar go leoir dá muintir féin.

Rinne an Draft Investigatory Powers Bill Joint Committee géar-iniúchadh ar an bhille. Tá idir feisirí pairliminte agus comhaltaí de Teach Tiarnaí an Ríochta Aontaithe mar comhaltaí. Ní h-aon coiste raidiceach é, nó gur leis an Pháirtí Coiméadach a bhaineann seachtar den 14 comhalta.

Níl an coiste sásta go dtugann an Bille, mar atá, go leoir cosanta d’iriseoirí.

 

Is Coiméadach den eite dheis é Owen Patterson, iar-Stát Rúnaí an Tuaiscirt. Dúirt sé go raibh imní air as an easpa freagrachta daonlathaigh sa reachtaíocht.

Go fiú UKIP, tá siad ina éadán.

Is imní cuimsitheach é imní faoi spiaireacht, é ar dhaoine ó achan saghas cúlra polaitiúla. Mar sin, tá súil again go leanfaidh feachtas in éadán na reachtaíochta.