Catalonia - strong movement for independence  

(An edited version of this piece was published in An tUltach, November 2014)

Tá neamhslpéachas ar na bacáin sa Chatalóin. Tá bratach na Catalóine ar foluain ó blocanna árasán chuile áit ar fud fad Barcelona, an príomh-cathair. Bhí suas le dhá mhilliún ar léirsiú, rud beag níos mó ná an ceathrú cuid de dhaonra na tire. Bhí reifreann comhairleach le bheith Mí na Samhna. Chuir Cúirt Bunreachtúil na Spáinne cosc air, beart a chothaigh fearg.

Tá féinriail ag dúiche na Catalóine ar thaobh na Spáinne den teorainn. Is é an Generalitat de Catalunya an rialtas réigiúnda, mar gurb é Convergència i Unió an páirtí is mó. Tá sin ina shaghas Fianna Fáil na Catalóine. Is leis an rialtas, rialtas a fhaigheann tacaíocht ón  Esquerra Repu blicana de Catalunya, páirtí daonlathach-sóisialach agus náisiúnach.

Tá Ariadna Jou ina h-urlabhraí idirnáisiúnta ag na Joventuts d’Esquerra Republicana (JERC), an ghluaiseacht óige. Is macléinn iar-céime i in Ollscoil Pompe Fabreu i mBarcelona. Bhuail mé léi i mbialann na hollcoile thart ar am tae, gan ach dornán macléinn fágtha ann. Bhí sí ag teacht ó léacht, ar a bealach chun na leabharlainne le píosa oibre a chríochnú – ach gan í ag brostú an agallaimh.

Tugann páirtí s’aici lán-tacaíocht don neamhspléachas.“An rud atá rialtas na Catalóine ag déanamh anois – agus is de bharr brú ón Esquerra Republicana agus páirtithe eile a thugann tacaíocht don neamhspléachas atá siad dá dhéanamh – is ag déanamh réidh don fheachtas don Reifreann Comhairleach atá siad,” ar sise. Tá siad tabhairt dúshlán Rialtais na Spáinne.

Rialaigh rialtas na Spáinne nach mbeadh cead ag oibrithe sa tseirbhís poiblí obair a dhéanamh leis an Reifreann Comhairleach a ullmhú. “Bhí ansin díomá ar rialtas na Catalóine, ní as an rud a bhainfeadh dóibhsean, ach an rud a bhainfeadh dóibh siúd a bhí ag obair san earnáil phoiblí,” ar sise. Ainneoin sin ar fad, tá sí dóchasach. “Tá an rialtas leis an rud a dhéanamh agus a mhól páirtí s’againne, agus an feachtas a thabhairt go cionn spríce ar achan rud, le gur féidir an Reifreann Comhairleach a ghairm,” ar sise.   Tá a bhfeachtais féin ag na páirtithe difriúla, agus ag Rialtas na Catalóine.

Tá níos mó ná páirtithe ann. “Ar an lámh eile, tá an tArdán Náisiúnta Catalóineach, mar a bhfuil an uile duine – múinteoirí, micléinn,” ar sise. “Tig leat bheith ag obair i siopa (mar shampla, agus clárú ann). Tá an-chuid imeachtaí ar siúil acu, a rá leis an rialtas ‘Bígí cróga, gabhaigí ar son an Chomhairliúcháin.’”

Bhí na páirtithe ar son an Reifrinn Comhairligh ag buaileadh lena gcéile chuile lá, agus mé ag labhairt le hAriadna i lár Mhí Deireadh Fómhair. “Sílim gur mhaith leis an rialtas (sa Spáinn) céim a dhéanamh ar gcúr,” ar sise. “Mar, rialtas Convergència i Unió, ní ar a leas a bheadh sé gan dul ar aghaidh leis an Reifreann Comhairleach.

“Seachtain ó shoin, bhí áthas orainn uilig, nó dhealraigh sé go mbeadh a leithéidí agus Reifreann Comhairleach. An seachtain seo, tá éiginnteacht ann, nó tá cruinniú ann agus níl fhios againn cad é tá ar shiúil acu. Níl siad chun rud ar bith a rá go poiblí go dtí an deireadh. Tá súil againn go mbeidh moladh againn.”

Tá fadhb ann leis an chlár toghthóirí, nó tá sé cúig bliain ó bhí an daonáireamh ag stát na Spáinne. “Tá daonáireamh eile de dhíth orainn, le go mbeidh liosta vótóirí againn roimh an Reifrinn,” ar sise.

Tá Ariadna anois iontach gafa anois leis an fheachtas. “Is é an sprioc mór atá romhainn ná reifreann bheith againn, agus vóta a chaitheamh. Tá dóchas orm, agus creidim go dtarlóidh an Reifreann Comhairleach. Sílim go dtarlóidh, fiú má tá orainn ár gclár toghthóirí féin a dhéanamh.

“Nuair atá dhá mhilliún duine ar an sráid ar Fhéile Náisiúnta na Catalóine, nuair atá Tionól Náisiúnta na Catalóine ann, beidh linn.”

Bíonn imeachtaí d’achan saghas ann. Is sampla beag ná go gcuirtear dath buí ar an uile rud sna bailte móra, sin dath bratach na Catalóine. “Tá sé anois ina ghluaiseacht chomh mór sin gur dóigh liomsa nach féidir stop a chur leis,” arsa Ariadna. “Sílim go mbeimid ábalta an Reifreann Comhairleach a dhéanamh, agus muna mbeimid ábalta é a dhéanamh, níl sé mar a bheadh deireadh ann, nó leanfaimid orainn ag obair, agus beidh toghchan againn.” San am céanna, ní bheadh Ariadna iomlán sásta le sin, nó “tá mé den bharúil go bhfuil an reifreann ar an rud daonlathach is fearr go dtig linn a dhéanamh. Ach tá dóigheanna malartacha againn, dóigheanna le táispeáint don chuid eile den saol, gur mhaith le pobal na Catalóine smacht bheith acu ar a dtodhchaí féin, bheith neamhspléach.”

Agus í ag súil le Reifreann “níl fhios agam an freagra deireannach a bheidh ón Spáinn. Má dheanfaimid é, níl fhios againn an rud atá siadsan ag dul a dhéanamh.” Ar ndóigh, cibé freagra a thiocfaidh ó rialtas Mhadrid tá an Reifreann Comhairleach ar an bhealach is fearr.

Mar dhuine óg, baineann Ariadna leis an ghlúin atá níos láidre ar son an eamhspléachais ná an mhuintir níos aosta – díreach mar atá ag tarlú in Albain. Dála na hAlban chomh maith, tá géarchéim ann sa ghéilleagar. Thosaigh sin sa Spáinn i 2007. “D’fhásamar suas chomh maith agus rialtas s’againn ag glacadh páirte i gcogaidh thar lear,” ar sise. Dar leis an ghlúin óg is tír faoi leith an Chatalóin. “Mhair an dream níos aosta níos faide faoi réimeas na Spáinne, agus b’fhéidir mar sin go bhfuil níos mó táithí acu ar sin,” ar sise. Ainneoin sin, tá céadatán súntasach den dream is sine i bhfabhar an neamshpléachais. “Bíonn siad ag déanamh comhghairdeas linn as obair s’againn,” ar sise.

D’fhulaing an ghlúin sin faoi dheachtóireacht Franco idir 1938 agus 1975. Ní raibh cead Catalóinís a labhairt le linn go leoir de na blianta sin, an cultúr na Catalónach i gcoitinne faoi chois. “Bíonn daoine óga níos cróga, nó ní dheacamar tri seo,” arsa Ariadna. “Tá níos mó ídéalachais ionainn.”

Bhí an Chatalóinis ina shiombal réabhlóide faoin deachtóireacht. “Nuair a bhím ag labhairt le mo mhuintir, deir siad liom go raibh cosc ar an Chatalóinís,” ar sise. “Mar shampla ní thiocfadh leo Catalóinís a labhairt ar an sráid, nó ní thiocfadh leo Catalóinís a fhoghlaim ar scoil. Bhí ranganna mídhleathacha ann. Sa bhaile agus le do chairde, labhairt tú Catalóinis. Nuair a thagadh duine éigean ó na húdaráis, bheadh orthu an teanga a bhí dá labhairt a mhalartú.”

Baineann Ariadna le glúin a rugadh ina dhiaidh sin. Chláraigh sí le JERC i 2008, í 16 agus ar an mheánscoil. Faoin am sin, bhí neart táithí aici ar bheith gníomhach ó bhí sí ina cailín óg. “Chonaic mé gur JERC an ghluaiseacht óige ba mhó a bhí ar aon dul le mo chuid smaointí,” ar sise. “Chláraigh mé mar gnáth-ball, gan cúraimí faoi leith agam.”

Tá sí préamhaithe sa Chatalóin, nó is as Girona di, cathair soir ó thuaidh ó Barcelona. B’í an Chatalóinis teanga an tí. Is de bhunadh na Catalóine í, díomaite de sheanmháthair amháin a rugadh san Ostair – ach gurb as Andalucia i ndeisceart na Spáinne dá tuismitheoirí siúd. Buntáiste atá le Girona, dar léi, ná nuair a aistríonn stráinséirí isteach ann, go mbíonn deiseanna acu le Catalóinís a fhoghlaim “le go mbeadh an uile duine ar an bhonn céanna.” Is sin an saghas tire neamhspléaigh atá de dhíth uirthi.